ବୋହୂଙ୍କ ସୁଖ ଦୁଃଖ ଗୀତିକା

ପହିଲି-ପାଳି ବୋଉ !

ଦେଲ ପଠେଇ

ସାଙ୍ଗରେ ଯାଇଥିଲେ

ସାନ କକେଇ ଲୋ ।

।୧।

ଅଧାବାଟକୁ ବୋଲି,

ମୋ ‘ନନା’ ଗଲେ

‘ଝିଅ ଯାଉଛି’-ବୋଲି

ମେଲାଣି ଦେଲେ ଲୋ ।

।୨।

‘ନନା’ଙ୍କ ମୁହିଁକୁ ଯେ

ଚାହିଁଲି ମୁହିଁ

‘ନନା’ ଧଇର୍ଯ୍ୟ ଧରି

ପାରନ୍ତି ନାହିଁ ଲୋ ।

।୩।

‘ଗତୀଶ୍ୱର’ଙ୍କ ମାଳୀ ସେଠାରେ ଥିଲା

ନନାଙ୍କ ଆଖିଲୁହ ପୋଛିଣ ଦେଲା ଲୋ ।

।୪।

କାହିଁକି କାନ୍ଦ ‘ମିଶ୍ରେ’ ଯାଅ ଘରକୁ

ଝିଅ ଜନମ ସିନା ପର ଘରକୁ ହେ ।

।୫।

‘ଚଉତା’ ଉପରେ ନାହିଁ

ନଣନ୍ଦ ଶାଢ଼ୀ

ତା’ ଦେଖି ବୋଉ ! ମୋତେ

ପକାନ୍ତି ଝାଡ଼ି ଲୋ ।

।୬।

ପେଡ଼ିରେ ‘ରଙ୍ଗଲୁଗା’

ଖଣ୍ଡିଏ ନାହିଁ

ପିନ୍ଧିଲା ଲୁଗାଖଣ୍ଡି

ନେଲେ ଛଡ଼ାଇ ଲୋ ।

।୭।

‘ଓତଲ’ କନା ପିନ୍ଧି

ପଶିଲୁ ଘରେ

ତୋର କିପାଇଁ ସତେ

ଗରିମା ଏଡ଼େ ଲୋ ।

।୮।

ବୁଢ଼ୀକାଳେ ଲୋ ମୋର

ଆସୁଛି ଭାର

ବୁଡ଼ି ନ ମଲୁ ତୁ ଲୋ

ବାଡ଼ରେ ‘ଯୋଡ଼’ ଲୋ ।

।୯।

ତା’ ଶୁଣି ‘ଦେଢ଼ଶୁରେ’

ଦିଅନ୍ତି ଗାଳି

ତା’ ଶୁଣି ଖୁଡ଼ିଶାଶୁ

ଲଗାନ୍ତି କଳି ଲୋ ।

।୧୦।

ଅନ୍ୟ ଗାଳି ଲୋ ତାର

ତୁଣ୍ଡରେ ନାହିଁ

ଆଣ୍ଠୁକୁଡ଼ି-ଝିଅ ତୁ

ବୋଲୁ କିପାଇଁ ଲୋ ।

।୧୧।

ଶାଗ କାଟିବ ବୋଲି

ପନିକି ଥୋଇ

ମନ ବିକଳ ହେଲା

ପଡ଼ିଲି ଶୋଇ ଲୋ ।

।୧୨।

ହାଟରୁ ଖଜାମୁଆଁ

ଆଣନ୍ତି କିଣି

ବୋଲନ୍ତି ତୋର ଭାଇ

ଆସିଛି ଆଣି ଲୋ ।

ବୋଲୁ କିପାଇଁ ଲୋ ।

।୧୩।

ବାପା ବସିଥିଲେ

ଗମ୍ଭିରୀ ଘରେ, ବୋଉକିଲୋ,

ଟଙ୍କା ପହଞ୍ଚିଲା

ଦିପହରେ, ବୋଉକିଲୋ

।୧।

ମୋହର ଯେମନ୍ତ

ନିଶ୍ୱାସ ଥିବ, ବୋଉକିଲୋ,

ଟଙ୍କା ବାରବୋଡ଼ି

ଅଙ୍ଗାର ହେବ, ବୋଉକିଲୋ

।୨।

ଢ଼ିଙ୍କି ପେଟ ତଳେ

କାଣ୍ଡିଆକୁଣ୍ଡା, ବୋଉକିଲୋ,

ବେଦୀରେ ବସିଛି

ଚଟୁଆ ମୁଣ୍ଡା, ବୋଉକିଲୋ

।୩।

ଦୋଳ ମୁକଟ ହୋଇ

ଅଇଲା ବେଳେ, ବୋଉକିଲୋ,

ଆଣ୍ଠୁମାଡ଼ି ବୁଢ଼ା

ପଡ଼ିଲା ତଳେ, ବୋଉକିଲୋ

।୪।

ବାପା ବସିଥିଲେ

ବେଦି ଉପରେ, ବୋଉକିଲୋ,

ଜଡ଼ା ଡ଼ାଙ୍ଗେ କାନ

ପୁଙ୍କିଲେ ଖରେ, ବୋଉକିଲୋ

।୫।

ଦାନ୍ତ ନାହିଁ ବୁଢ଼ା

ପାକୁଆ ପାଟି, ବୋଉକିଲୋ,

ବେଦିରେ ବସିଛି

ଆଖି ତରାଟି, ବୋଉକିଲୋ

।୬।

ପର୍ବତ ଶିଖରେ

ପାରିଛି ବେଲ, ବୋଉକିଲୋ,

ତୋତେ ଲାଜ ନାଇଁ

ବୁଢ଼ା ମୁଣ୍ଡେ ନେଇ

ଖଞ୍ଜିଲୁ ଫୁଲ, ବୋଉକି ଲୋ

।୭।

ଯେଉଁ ଦିନୁଁ ଦୁର୍ଗା ଦେବୀ

ଅଇଲି ଯେ ମୁହିଁ

କେତେ ଦୁଃଖ ସହିଲିଣି

ଏହି ଘରେ ରହି ଗୋ

।୧।

ସାବତ ତ ନୁହନ୍ତି ସେ,

ଜନମ କଲା

ମୋହ କଥା ତ ଶାଶୁଙ୍କୁ

ନ ଯୋଗାଇଲା ଗୋ

।୨।

ଘଷି ଦେବାକୁ ଗଲେ ସେ

ଲଗାନ୍ତି ଗୋଳ

ଅରକ୍ଷିତ ଟୋକୀ ମୋର

ଛୁଅନ୍ତା ଗୋଡ଼ ଗୋ

।୩।

ଫିଙ୍ଗି ଯେ ଫୋପାଡ଼ି ଦ୍ୟନ୍ତି

ପହୁଣ୍ଡ ତଳ

କବାଟ ଯେ କିଳି ଦ୍ୟନ୍ତି

ଅନ୍ଧାର ଘର ଗୋ

।୪।

ପହୁଣ୍ଡରେ ଠିଆ ହୋଇ

ବୁହାଏ ଲହୁ

ବୋଉ, ନନା କଲେ ଇୟା

ସହିଲା ଦିହ ଗୋ

।୫।

(କହନ୍ତି)‘ମାଇଲାର ମାଡ଼ ତାକୁ

ନାହିଁ ଆକଟ

‘ନରସିଂହ ପୁର’’ ଝିଅ

ହୋଇଚି ଦୁଷ୍ଟ ଗୋ

।୬।

ବହୁତ ଯେ ଗାଳି ଦ୍ୟନ୍ତି

ଅପକରଷ

ଘର ମିଣିପଙ୍କ ଠାଇଁ

ହୁଅନ୍ତି ରସ ଗୋ

।୭।

ଜାରିରେ ସୁଜନ ସେ ଯେ

ମଉନେ ଥାଇ

କାହାରି ଆଗରେ କିଛି

କହନ୍ତି ନାହିଁ ଗୋ

।୮।

(କିଂତୁ ମୋତେ ସ୍ୱାମୀ ମୋର କହନ୍ତି)

‘‘ବୁଝାଇ କହିଲେ କଥା

ବୁଝିଲୁ ନାହିଁ

‘‘ଆକଟି କହିଲେ ମୁହିଁ

ଦେଲୁ ଶୁଖାଇ ଲୋ

।୯।

ବୋଲନ୍ତି-‘ଲୋ ଛୁଇଁ ଯେବେ

ଦେବେ ମୁଁ ମାରି

‘‘ଜଗତରେ ହସୁ ଥିବେ

ଭାଇ ଭଗାରି ଲୋ

।୧୦।

‘‘ତୋର ଦୁଷ୍ଟ ସାନ ଯାଅ

ଉରାଉ ଥିବ

‘‘ତାହା ଶୁଣି ତୋର ଦିହ

କେତେ ସହିବ ଲୋ

।୧୧।

‘‘ଖଟୁଳିରେ ବସିଛନ୍ତି

ଦୁରୁଗା ଦେବୀ

‘‘ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ନିତି

ଥିବୁତୁ ସେବି ଲୋ

।୧୨।

ଦେଏବୀ ନନ୍ଦିନୀ ଅବା

ଫେଡ଼ିବେ ଚିନ୍ତା

ବୋଉ କୋଡ଼େ ଥିଲେ

ଅଭିମାନ ଫିଟନ୍ତା ଗୋ

।୧୩।

ଜନମ କଲା ଜନନୀ

ନାହିଁ ତୋହର

ଅଭିମାନ ଫିଟାଇବେ

ଦୟାସାଗର ଗୋ

।୧୪।

ଯେବେ ଶାଶୁ ମରିବାର ସତ

ଦେଉଳେ ବାଂଧିବି ନେତ

ମା ଚଣ୍ଡାଳୁଣୀ ଏଡ଼େ ଚଣ୍ଡାଳୁଣୀ

‘କୋଠା’ ତୁହା କରିଦେଲା

ଭାଇ ଚଣ୍ଡାଳ ସେ ଏଡ଼େ ଚଣ୍ଡାଳ ଯେ

ଅଧା ବାଟେ ଛାଡ଼ିଗଲା ।

।୧।

ଦେଢ଼ଶୁରେ ଥିଲେ ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ସେ

ଖଣ୍ଡେ ଦୁରୁଁ ଅଡ଼ ହେଲେ,

ଦିଅର ଥିଲେ ଯେ ପରିହାସି ଲୋକ

ଖଣ୍ଡେ ଦୁରୁଁ ହସି ଦେଲେ ।

।୨।

ଶଶୁରେ ଯେ ଥିଲେ ଘର ସାଆନ୍ତ ସେ

‘ଚଉତା’ ଚଢ଼ାଇ ନେଲେ,

ଶାଶୁଏ ଥିଲେ ଯେ ଘର ସାଆନ୍ତାଣୀ

ଚାଉଳ ବୃଷ୍ଟି କଲେ ।

।୩।

ଯାଆ ଯେ ଥିଲେ ସାଙ୍ଗ ସରିସାସେ

ହାତ ଧରି ଘରକୁ ନେଲେ

ନଣନ୍ଦ ଥିଲେ ଯେ

ପରଭୁଆଷୁଣୀ

ଦୁଆର ଜଗି ବସିଲେ ।

।୪।

ବାପା ଦେଇଥିଲେ ।

ଶାଢ଼ୀ ଚାରି ଖଣ୍ଡି

ଭଲ ଶାଢ଼ୀ ଖଣ୍ଡି ନେଲେ,

ପୋଷିଲା ଖାଉଁଦ ମଉଡ଼ମଣି ଯେ

ମୁହଁମାଡ଼ି ଶୋଇଥିଲେ ।

।୫।

ଏଥୁ ଅନନ୍ତରେ

କଥା ଶୁଣିବୁ ଟିକି

କାନ୍ତ ଅନୁରାଗେ

ବଡ଼ ହୋଇଲି ଦୁଖୀ ।

।୧।

ପିନ୍ଧି ଦି ବାହାଣେ କନା

ବୋହିବି ପାଣି

ନ ପାଇବୁ ଝିଅ ଖୁଡ଼ି

ରଖିଥା ଜାଣି ।

।୨।

ହସିଲେ ବୋଲନ୍ତି ଖୁଡ଼ି

‘ଦାରୀ’ ହେଲାଣି

କାନ୍ଦିଲେ ବୋଲନ୍ତି ଖୁଡ଼ି

କିଏ ମଲାଣି ।

।୩।

ଉଠିଲେ ବୋଲନ୍ତି ଖୁମ୍ବ

ଡ଼େରା ହୋଇଛି

ଶୋଇଲେ ବୋଲନ୍ତି ଖୁଡ଼ି

ଢ଼ିଙ୍କି ପଡ଼ିଛି ।

।୪।

ଲଇଁଲେ ବୋଲନ୍ତି ଖୁଡ଼ି

ମ(ମା)ଠି ଗୋଡ଼ୁଟା

ବସିଲେ ବୋଲନ୍ତି ଚକା

ପଥର ଏଟା ।

।୫।

ପେଜ କଂସାଏ ଲୋ ଖୁଡ଼ି

ଦିଅନ୍ତି ବାଢ଼ି

ବୋଲନ୍ତି ଦେଉଳ ପ୍ରାୟେ

ବସିଲା ମାଡ଼ି ।

।୬।

ପେଜ କଂସାକ ଲୋ ଖୁଡ଼ି

ଦିଶେ ଅଧିକ

ହଳଦି ମାଲପା ଖୁଡ଼ି

ତେଣିକି ରଖ ।

।୭।

ଜାଣି ତ ନ ଥିଲା ପିତା

ଏତେ ଆଚାର

ଭଲ ହେବ ବୋଲି ଏଥେ

ଦେଲା ପିଅର

।୮।

ଭାଇନନା କୁ କହନ୍ତି

ନାହିର୍ ଯୋଗ୍ୟତା

କହିଲେ ବୋଲିବେ

ବିଭା କଲେ ତୋ ପିତା ।

।୯।

କାନ୍ଦି କହେ ନାରୀବର

ମୋତେ ଛାଡ଼ିଗଲ

ଭଗାରି ପୁରରେ

ଜନନୀ କଲା ଅଂତର

ସଜନୀ ରେ ।

।୧।

ଗର୍ଭେ ଦଶମାସ ଧରି,

କେତେ ଦୁଃଖେ ପାଇ-

ଥିଲା ବିଚାରି ରେ,

ଏବେ ଦେଲେ ପର କରି,

ସଜନୀ ରେ ।

।୨।

ହୁଅନ୍ତି ମୁଁ କାକ ପକ୍ଷୀ

ଜନନୀ କି ଥରେ-

ଆସନ୍ତି ଦେଖି ରେ

ସଫଳ ହୁଅନ୍ତା ଆଖି

ସଜନୀ ରେ ।

।୩।

ମନ ମୋ ଯାହା ହଉଛି

ଯେଣିକି ଚାହିଁଲେ

ମୁହଁ ଦିଶୁଛି ରେ

ତା ଗୁଣ ମନେ ପଡ଼ୁଛି

ସଜନୀ ରେ ।

।୪।

ଭୁଂଜି ବସିଲେ ଆହାର

ମନେ ପଡ଼ୁଥିବି

ମୁହିଁ ତାହାର ରେ

ନେନ୍ତ୍ରୁ ଗଳୁଥିବ ନୀର

ସଜନୀ ରେ ।

।୫।

ତାହାର ଆୟିତ ନାହିଁ

ଅଣଆୟିତରେ

ରହିଚି ସେହି ରେ

ପୁଅରେ ତ ପଣ ନାହିଁ

ସଜନୀ ରେ ।

।୬।

ନନାଙ୍କ ଦାରୁଣ ପଣ

ନାହିଁ ନ ଥିବ ତ

ସଂସାରେ ଜାଣ ଯେ

ମୋଠାରେ ବଡ଼ କୃପଣ

ସଜନୀ ରେ ।

।୭।

ବୋଇଲେ ଦୁଖ କିପାଇଁ

ବରଷ ନ ପୁରୁଁ

ଆଣିବି ମୁହିଁ ଲୋ

ଏତେ କୋହ କାହିଁପାଇଁ

ସଜନୀ ରେ ।

।୮।

ସତେ ‘ବିଦ୍ୟାଧର’ ମୋର

ଆସିବ ପାଶ

ବସିବେ କୋଡ଼ର ଯେ

ବୋଲିବ-‘ନାନି ! ବାହାର;

ସଜନୀ ରେ ।

।୯।

ପଖା ଧରି ଥିବି ହାତେ

ଢ଼ାଳୁଥିବି ବସି

ତାହାରି ପାଖେ ରେ

ପିଞ୍ଛି ନ ପଡ଼ିବ ବାତେ

ସଜନୀ ରେ ।

।୧୦।

ତୁଣ୍ଡେ ପଛେ ନ ପଚାର

ଜଗତରେ କର

ଘର ଦୁଆର ରେ

ଯେଣେ ଥିଲେ ତ ମୋହର

ସଜନୀ ରେ ।

।୧୧।

ମାଆକୁ ଝିଅ

ଘାଆକୁ ଘିଅ,

।୨୧।

ଦେଲା ନାରୀ - ହେଲା ପାରି ।

କୋଇଲି ଲୋ

ମୋହପାଇଁ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ି ଯିବୁ

ମୋ ବୋଉ, ନନାକୁ କହି

ମାନ ଉଦ୍ଧରିବୁ ଲୋ

।୧।

କୋଇଲି

କୋଇଲି ଲୋ

ବୋଉ ଯେବେ ଜନ୍ମ କରିଥାନ୍ତା

ସତେ ନ ଦେଖିଲେ ମୋରେ

ସପନେ ଦେଖନ୍ତା ଲୋ

କୋଇଲି

।୨।

କୋଇଲି ଲୋ

ସପନରେ କହନ୍ତା ନନାକୁ

ବିକଳ ହେଉଛି ମନ

ଆଣନ୍ତି ଝିଅକୁ ଲୋ

କୋଇଲି

।୩।

କୋଇଲି ଲୋ

ନନା ଯେବେ ଜନ୍ମ କରିଥାନ୍ତେ,

କାନ୍ଧେ ଛତା, ହାତେ ବାଡ଼ି

ସଂଖୋଳି ଆସନ୍ତେ ଲୋ

କୋଇଳି ଲୋ

।୪।

କୋଇଲି ଲୋ

ଭାଇନା ମୋ ରାଢ଼ପଣ କଲା,

ଛ ମାସକୁ କଣ୍ଟ କରି

ବରଷେ ରହିଲା ଲୋ

କୋଇଲି

।୫।

କୋଇଲି ଲୋ

ଭାଉଜ, ଭଉଣୀଏ ତ

ରାଢ଼ପଣ କଲେ,

ଭାଇ ସଙ୍ଗେ ପଡ଼ି ସେ ତ

ଜଣେ ଜଣେ ହେଲେ ଲୋ

କୋଇଲି

।୬।

କୋଇଲି ଲୋ

ପୋଡ଼ ପାଡ଼-ପ୍ରାଣ, ବୋଉ !

ଜନ୍ମ କରି ନାହିଁ

ଜହର ନ ଦେଇ ସତେ

ରଖିଲା କିପାଇଁ ଲୋ

କୋଇଲି

।୭।

କୋଇଲି ଲୋ

ଗାଁ ଝିଅ ବେଳେ ବେଳେ

ବୁଲି ଆସୁଥିବ,

ସାନଝିଅ କୋଡ଼େ ପଶି

ଦୁଃଖ ପାସୋରିବ ଲୋ

କୋଇଲି ।୮।

।୮।

କୋଇଲି ଲୋ

ତାହା ଶୁଣି ବାପା ଆସୁଥିଲେ

ନଈବଢ଼ି ପାଣି ଦେଖି

ଲେଉଟି ତ ଗଲେ ଲୋ

କୋଇଲି ।

।୯।

କୋଇଲି ଲୋ

ତାହା ଶୁଣି ଶାଶୁଏ ବୋଲନ୍ତି

ତୋର ପରା ବାପ ଭାଇ

ଜାଇ ବସିଛନ୍ତି ଲୋ

କୋଇଲି ।

।୧୦।

ଜାଗର ଦୂତୀୟା ଦିନ

ଚଉଧୁରୀ ପୁଅ, ବୁଝାଇ ଦିନ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ବୋଇଲା ବୋହୁ କୁ ଆଣ

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧।

ଭଲା ଚଉଧୁରୀ ଭଲା,

କଟକ ଦାଣ୍ଡରୁ ମାଇଲା ଘୋଡ଼ା ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ଗାଁରେ ପ୍ରବେଶ ହେଲା

ମୋ ଜୀବନ ।

।୨।

କକେଇ ତୋହର ଥିଲା,

ସମଧି ଅଇଲା, ଚହଳ କଲେ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ପାଣି ପିଢ଼ା ନେଇ ଦେଲେ

ମୋ ଜୀବନ ।

।୩।

ଜେଜବାପା ତୋର ଥିଲେ

ହାଟୁଆ ସାଇରୁ ନାହାକ ଡ଼କାଇଲେ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ଦିନ ବାର ବୁଝାଇଲେ,

ମୋ ଜୀବନ ।

।୪।

ଦଦେଇ ତୋହର ଥିଲେ

ବଣିଆସାହିରୁ ବଣିଆ ଡ଼କାଇଲେ ଲେ

ମୋ ଜୀବନ

ଅଳଂକାର ଗଢ଼ାଇଲେ

ମୋ ଜୀବନ ।

।୫।

ଦେଠେଇ ତୋହର ଥିଲେ

ତୋରାଣି ପିଇବାକୁ ଡ଼କାଇ ନେଲେ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ହାତକୁ, ଚନ୍ଧେଇ ଦେଲେ

ମୋ ଜୀବନ ।

।୬।

ଖୁଡ଼ୀ ଯେ ତୋହର ଥିଲା

ଅତି ଶରଧାରେ କୋଳକୁ ନେଲା ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ବେକୁଁ ‘ଚିନାମାଳୀ’ ଦେଲା

ମୋ ଜୀବନ

।୭।

ଗାଁରେ ପିଉସୀଘର

ତତେ ଦେଖିବାକୁ ଶରଧା ତାର ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ନୟନୁଁ ବହଇ ନୀର

ମୋ ଜୀବନ ।

।୮।

ମଉଳା ତୋହର ଥିଲା

ତୋରାଣି ପିଇବାକୁ ଡ଼କେଇ ନେଲା ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

କଳାକୁମ୍ଭଶାଢ଼ୀ ଦେଲା

ମୋ ଜୀବନ ।

।୯।

ଚନ୍ଧେଇ-ହସ୍ତାକ୍ଷରବିଶେଷ ।

ସାଇ ପଡ଼ିଶାଏ ଥିଲେ

ତୋରାଣି ପିଇବାକୁ ଡ଼କେଇ ନେଲେ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ଫରୁଆ ପାନିଆ ଦେଲେ

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୦।

ନୟନେ କଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦେଇ

ଅଷ୍ଟ ଅଳଙ୍କାର

ଖଞ୍ଜିଲି ନେଇ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ତୋହର ତ ‘ବାବୁ’ ନାହିଁ

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୧।

ପୟରେ ଅଳତା ଦେଇ

ଲେଉଟି ମୁହଁକୁ

ଚାହିଁଲି ମୁହିଁ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ଯାଉଛି ଲୋତକ ବହି

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୨।

ଦକ୍ଷିଣିପିନ୍ଧା, ପାଛୋଡ଼ି

‘ ଢ଼େଙ୍କାନାଳ’ ଛତା,

କାନ୍ଧରେ ପଡ଼ି ଲୋ,

ମୋ ଜୀବନ

ଭାଇନନା ଯିବ ଛାଡ଼ି,

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୩।

ଯେତେବେଳେ ଅନୁକୂଳ

ଠାକୁର ପ୍ରସାଦ

ଧଇଲୁ କର ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ବୋଇଲି-

‘ହେଲୁ ଅଂତର’

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୪।

ଗଉଡ଼ ଯେ ଥିଲେ ତହିଁ

ଚିଲ ପରା କରି

ନେଲେ ଉଡ଼ାଇ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ଆଉ ତ-

‘ଦେଖିଲି ନାହିଁ’

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୫।

ମାସ ତିନି ଦିନ ବାଟ

କିମିତି ଖାଇବୁ

ପ୍ରବାସ ଭାତ ଲୋ

ମୋ ଜୀବନ

ତୋ କର୍ମେ ଥିଲା ଏ କଷ୍ଟ

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୬।

‘ପଞ୍ଚର’ ତଳେ ମୁଁ ଥାଇ

ନିତି ‘ଭଗବତୀ’

ଜଣାଉଁଥାଇ ଲୋ,

ମୋ ଜୀବନ

ମୋ ବନ୍ଧୁ ଆସିବ କାହିଁ ?

ମୋ ଜୀବନ ।

।୧୭।

ଯେଉଁ ଦିନ ଭାଇନନା

ଆଣିଗଲୁ ମୋତେ

ହାଣ୍ଡିଶାଳେ ବସି ମୁଁ ଯେ

କାନ୍ଦୁ ଥିଲି କେତେ ।

।୧।

ଦାଣ୍ଡ ଦୁଆରୁ ତୋ ତୁଣ୍ଡ

ଶୁଭିଗଲା ମୋତେ

ଲୁହପୋଛି ଭାଇନନା

ଚାହିଁ ଦେଲି ତୋତେ ।

।୨।

ହସ ହସ ହୋଇଣ ଯେ

ଆସୁଥିଲୁ ତୁହି

ଲକ୍ଷେ ଟଙ୍କା ହଜିଥିଲା

ପାଇଲି କି ମୁହିଁ ।

।୩।

ଅଡ଼ଙ୍ଗ ଉପରେ ଯେବେ

ବସିଲୁ ତୁ ଯାଇ

ପିଢ଼ା ପାଣି ମୁହିଁ ନେଇ

ଥୋଇ ଦେଲି ତହିଁ ।

।୪।

ଗୋଡ଼ ଧୋଇ ସାରି ତୁହି

ଗାମୁଛା ଧୋଇଲୁ

ଶୋଷ କରୁଛି ବୋଲିଣ

ପାଣି ତ ମାଗିଲୁ ।

।୫।

ବଡ଼ ଶୋଷ କରୁଅଛି

ବେଗେ ଦିଅ ପାଣି

ଧଡ଼ପଡ଼ ହୋଇ ମୁଁ ଯେ

ବାଢ଼ିଲି ତୋଡ଼ାଣି ।

।୬।

ଦରଖିଆ ହୋଇ ସିନା

କହିଦେଲୁ ମୋତେ

‘କାହିଁକି କାନ୍ଦୁଛୁ

ଆସିଅଛି ନେବି ତୋତେ’ ।

।୭।

ଘଡ଼ିକ ବାଦରେ ମୁହିଁ

ଦେଲଟି ଉତ୍ତର-

‘‘ଦଶମାସ ହେଲା ମୋତେ

କରିଦେଲ ପର ।

।୮।

ଅଡ଼ଙ୍ଗ-ପିଣ୍ଡା, ବରଣ୍ଡା

‘ସାତକୋଶ ଦୂରବାଟେ

ଦେଇଛୁ ରେ ମୋତେ

ଚାରିମାସେ ଥରେ ମୁଁ ଯେ

ଦେଖୁଥାନ୍ତି ତୋତେ ।

।୯।

‘କୁହି ପରା ଭାଇନନା

ଛାଡ଼ି ଦେଇଗଲୁ

ଲେଉଟି ଥରେ ତ ଆଉ

ଶଙ୍ଖୋଳି ନଇଲୁ ।

।୧୦।

‘କହିଲୁ ସର୍ବଦା ବୋଉ

ତଡ଼ୁଥାଏ ମୋତେ

ଆଡ଼ତ ତ ଲାଗୁଥାଏ

ଆସନ୍ତି କେମନ୍ତେ’’ ।

।୧୧।

ନଣନ୍ଦ ହାତରେ ମୁଁ ଯେ

କହି ପଠାଇଲି

ଭାଇନା ଆସିଚି ମୋର

ଯିବି ତ ବୋଇଲି ।

।୧୨।

ତା’ ଶୁଣି ଯେ ଦେଢ଼ଶୁରେ

ନାହିଁ କରି ଦେଲେ

ପଛନ୍ତରେ ଶାଶୁ ମୋରେ

କେତେ ଚଳି ହେଲେ ।

।୧୩।

ପୁନିଅଁ ବାହାର କଣ୍ଟ

କେଣିକି ତରେ ଗଲା

ଉଆଁସ ବାହାର କଣ୍ଟ

ନିକଟ ହୋଇଲା ।

।୧୪।

ଦାଣ୍ଡଲୋକେ ଭାଇନନା

କହନ୍ତି ରେ ସବୁ

ଜନ୍ମ କଲା ମାଆ ତାର

ଅଛି ଟିକି ବାବୁ ?

।୧୫।

ସବୁବେଳେ ତଳ କୁ ତ

ମୁଣ୍ଡ ପୋତିଥାଇ

ଯେ ଯାହା ବୋଇଲେ ତାହା

ଦିଏ ଫୋପଡ଼ାଇ ।

।୧୬।

ଅଟନ୍ତି ସିଦ୍ଧେଶ୍ୱରୀ

ତୋର ଜନନୀ

ତାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରି

ହେଲୁ ମେଲାଣି ।

।୧।

ଅତି ଦୁର୍ଗମ ପଥ

ଲଂଘି ଅଇଲୁ

ରଜନୀ କାଳେ ଆସି

ପ୍ରବେଶ ହେଲୁ ।

।୨।

ହେଲୁ ତୁ ନମସ୍କାର

ସଭିଙ୍କୁ ଚାହିଁ

କଲେ କଲ୍ୟାଣ ତୋରେ

ସମସ୍ତେ ହୋଇ ।

।୩।

ତୋରେ ଦେଖିଣ ସବୁ

ଆନନ୍ଦ ହେଲେ

ଭାଇ ଆସିଛି ବୋଲି

ମୋରେ କହିଲେ ।

।୪।

ଜାଣିଲି ଭାଇନନା

ଆସିଛି ମୋର

ଘୋର ଦାରୁଣ ଦୁଃଖ

ଯିବ ପାଶୋର ।

।୫।

ଚରଣ ଧୋଇ ଘରେ

ଗଲୁ ତୁ ପଶି

ଆକାଶ ଚନ୍ଦ୍ରମା କି

ଉଇଁଲା ଆସି ।

।୬।

କୋଇଲି କଂଠସ୍ୱରେ

କହୁ ତୁ କଥା

ଛାଡ଼ିଲି ଘୋର ଦୁଖ

ସକଳ ଚିନ୍ତା ।

।୭।

ସେଠାରୁ ଭାଇନନା

ପାଖକୁ ଗଲୁ

ଟିକିଏ ଦୂରେ ଛିଡ଼ା

ହୋଇ ରହିଲୁ ।

।୮।

କାନ୍ଦିଲି ଭାଇନନା

ତୋ ମୁଖ ଚାହିଁ

ବୋଇଲି ‘ବୋଉ ଛାଡ଼ି-

ରହିଛି କାହିଁ ?

।୯।

‘ଦୁଖ ପାଇବି ବୋଲି

ଜାଣି ନ ଥିଲି

‘ନିରାଶ ହୋଇ ୟାଙ୍କ

ଘରେ ରହିଲି’’ ।

।୧୦।

ସେଠାରୁ ଭାଇନନା

ଦେଲୁ ଉତ୍ତର

ବୋଇଲୁ-‘କେଉଁ ଦୁଖ-

ହୋଇଛି ତୋର ?

।୧୧।

ପନ୍ଦର ଦିନ କାଳ

ରଖାଇ ତୋତେ

ନିଶ୍ଚେ ଛାଡ଼ିବୁ ବୋଲି

କହିଲେ କେତେ ।

।୧୨।

ସମସ୍ତେ ଏକ ଠାବେ

ବିଚାର ହେଲେ

ନିଠୁର ବଚନରେ

ତୋରେ କହିଲେ ।

।୧୩।

କହନ୍ତି ଦେଢ଼ଶୁରେ

ନିଠୁର ବାଣୀ

ଦେଖା ନ ଦେଇ ତାରେ

ହୁଅ ମେଲାଣି ।

।୧୪।

ସେଠାରୁ ଭାଇନନା

ପାଖକୁ ଗଲୁ

‘ଚାରି ମାସ ଗଲେ ତୁ

ଯିବୁ’ ବୋଇଲୁ ।

।୧୫।

କାନ୍ଦିଲି ଭାଇନନା !

ମୁଖକୁ ଚାହିଁ,-

‘ଆହୁରି କହ ଅବା

ଦେବେ ପଠାଇ’ ।

।୧୬।

ସେଠାରୁ ଭାଇନନା

ହେଲୁ ବାହାର

ସଂଗରେ ଦେଢ଼ଶୁରେ

ଥିଲେ ତୋହର ।

।୧୭।

ବସି ଯେ ଥିଲେ ସବୁ

ବସିଲୁ ଯାଇ

ବାଟଖରଚ ଲୁଗା

ଦେଲୁ ପଠାଇ ।

।୧୮।

କହନ୍ତି ଦେଢ଼ଶୁରେ

ନାସ୍ତିକ ଲୋକ

କାଲି ସକାଳୁ ନିଅ

ତୁମ ସଙ୍ଗତ ।

।୧୯।

ଦେବ ଜନନୀ ଗାଳି

ନୋହିଲି କାହିଁ

କେତେ ମୁଁ କାମ ଛାଡ଼ି

ରହି ଅଛଇଁ ।

।୨୦।

ଝିଅକୁ ନେଲେ ସିନା

କହନ୍ତି ଯାଇ

ରହି ଯେ ଥିଲି ୟାକୁ

ଆଣିବା ପାଇଁ ।

।୨୧।

ସେଦିନ ଭାଇ ନନା

ଦାଣ୍ଡେ ରହିଲୁ

ରାନ୍ତ୍ର ପାହିଲା କ୍ଷଣେ

ଘରକୁ ଗଲୁ ।

।୨୨।

ଗାଧୋଇ ଆସି ମୁଁ ଯେ

ଖୋଜଇ ଘର

ଘର ବାହାର ଖୋଜି

ମେଲା ଉପର ।

।୨୩।

ତହୁଁ ଖୋଜିଲି ଯାଇ

ମଣ୍ଡପ ପର

ଦେଖିଲି ଭାଇ ନାହିଁ

ଠାବ ଭିତର ।

।୨୪।

ଓଦା ଲୁଗା ଯେ ମୁହିଁ

ପାଲଟି ନାହିଁ

ଓଦା ଲୁଗାରେ କାନ୍ଦେ

ମୁଁ ଠିଆ ହୋଇ ।

।୨୫।

ଏକୁ ଆରେକ ଚାହିଁ

କହନ୍ତି ମୋତେ

ତୋହର ଭାଇ ଅଛି

କାନ୍ଦୁ ଛୁ କେତେ ?

।୨୬।

ତେଣୁ ଶାଶୁଏ ଆସି

କହନ୍ତି ବାଣୀ-

ତୋହର ଭାଇ ଅଛି

କାନ୍ଦୁଛୁ ପୁଣି ।

।୨୭।

‘ଅନୁକୂଳ ଯେ କରି

ଅଛନ୍ତି ଦାଣ୍ଡେ

‘ଭୁଂଜି ସାରିଲେ ଯିବୁ

ତାଙ୍କରି ସଙ୍ଗେ ।

।୨୮।

ହରଷମନେ ଲୁଗା

ପାଲଟି ଦେଲି

ଚର୍ଚ୍ଚିକା ଠାକୁରାଣୀ

।୨୯।

ରଖ ବୋଇଲି ।

କ୍ଷଣିକ ପରେ ଜାଣି

ହେଲି କାତର

ଅଭିମାନେ ଫେରିଛି

ଭାଇନା ମୋର ।

।୩୦।

ରଜନୀ ଶେଷେଣନିଦ୍ରା ଉଚ୍ଚେବନ

ପଲଙ୍କେ ‘ରାଧା’ ପହୁଡ଼ି

ନିଶି ପାଇ ବେଳଘଡ଼ିଏ ହୋଇଲା

ଝିଅକୁ ତୋଳଇ ବୁଢ଼ୀ ।

।୧।

‘ଉଠୁ ଲୋ ଝିଅ !ରାଧାକୁ ତୋଳି ଦିଅ

କେତେ ଲୋ ଯାଇଛି ନିଦ ?

ଗିରସ୍ତ ଚେଡ଼ପଏହା ନ ଜାଣଇ

ବାହେ ବାନ୍ଧିଥାଏ ବିଦ ।

।୨।

ଏହି ଗୋପପୁରେ

ଯେତେ ଗୋପୀ ଥିଲେ

ନିତ୍ୟକର୍ମ୍ମମାନ କଲେ;

ଯେଝା ସୁଖେ ଯେଝା

ନିତ୍ୟକର୍ମ୍ମ ସାରି

ଦଧି ବିକିବାକୁ ଗଲେ

।୩।

ଆମ ଘର ବୋହୁ

ନିଦ୍ରା ଯାଇଅଛି

ଖଟ ଶେଯମାନ ପାଡ଼ି

କଥାଏ କହିଲେ

ବଳିକି ଧାଇଁବ

ଉପରକୁ ପଡ଼ିବ ମାଡ଼ି ।

।୪।

ତୁଣ୍ଡୁ ତୁଣ୍ଡୁ ଶୁଣି ରାଧା ଠାକୁରାଣୀ

ପଲଙ୍କ ଉପରେ ବସି

ରାମ ନାମ ପଦ ଗୋବିନ୍ଦ ସୁମରି

ଅଳପ ମନରେ ହସି ।

।୫।

ରାଧିକା ବୋଇଲେ-

‘‘ଧର୍ମ ! ପାରି କର,

ସକାଳୁ କଳିକି ସଜ,

ଏଡ଼େ ସକାଳୁ ଯେ

କଳି ଭିଆଉଛ

କିଯୋଗ ପଡ଼ିବ ଆଜ ?’’

।୬।

ବୁଢ଼ୀ ବୋଲେ ଝିଅ !

ବୋହୁକୁ ଡ଼ରିଣ

କେତେ ଲୋ କରିବା ଘର,

ଚ୍ୟାଇଁ କରି ଯେବେ

କଳିକି ଧାଇଁଲା

ବିଧା ଗୋଟା ଚାରି ମାର’’ ।

।୭।

ଝିଅ ବୋଇଲା-ମାଆ !

ଉଞ୍ଚରେ ସେ ବଡ଼

ବଇଷରେ ସାନ

କେମନ୍ତେ ମାରିବି ତାକୁ,

‘‘ଆର ଥର ‘ରାଧା’’

ବିଧାଏ ମାରିଛି

ବଥାଉଅଛି ମୋ ବୁକୁଁ’’ ।

।୮।

ରାଧିକା ବୋଇଲେ-

‘‘ମାରିବ ବୋଲୁଚ

କେଉଁ ଅପରାଧ କଲି

ବଡ଼ ଘର ବୋଲି

ଟଂକା ସୁନା ଯାକ

ସାଇ ପଡ଼ିଶାରେ ଦେଲି’’?

।୯।

--‘‘ଗଉଡ଼ ବାଉଡ଼

ଘର ଲୋ ମୋହର

ମୁଁ କାହୁଁ ଆଣିବି ଧନ ।

ବଡ଼ଘର ବୋଲି

ଗଣିତ ଲୋଡ଼ୁଚୁ

ତହିଁ ନ ସରିବ ଦିନ ।

।୧୦।

ବୁଢ଼ୀ ବୋଇଲା-ଆଲୋ !

ରାଣ୍ଡର ଝିଅ ତୁ

ଏ ବୋହୁ ଘେନି ମୁଁ

କି ଘର କରିବି

ଭିନେ ହୋଇଯିବି ବାବୁ ?

।୧୧।

ଏମନ୍ତ ମାନ ବୋଲା ବୋଲି ହୁଅନ୍ତ

ଗଉଡ଼ ଗୋଗୋଷ୍ଠୁଁ ଆସି

‘ମାଆ, ମାଆ’ ବୋଲି ଡ଼ାକ ପକାଇଲା

କବାଟ ଫିଅଲୋ ଆସି-

କବାଟ ଫେଇଲୋ ଦିଅ

ଦୁଧ ଭାର ମାନ-ଫୁଟି ପଡ଼ୁଅଛି

ଘର ଭିତରକୁ ନିଅ ।

।୧୨।

ପୁଅ ତୁଣ୍ଡ ଶୁଣି

ମାଆ ଧାଇଁଗଲା

କବାଟ ଯେ ଫେଇ ଦେଲା ।

ଦୁଧ ଭାରମାନ

ଫୁଟି ପଡ଼ୁଥିଲା

ଘର ଭିତରକୁ ନେଲା ।

।୧୩।

ମାଆ ଝିଅ ପୁଅ-ତିନିହେଁ ମଉନ

ନ୍ତ୍ରୋଧଭର ହୋଇ ବସି

ଭିତରେ ଥିଲେ ଯେରାଧା ଠାକୁରାଣୀ

ତୁଣ୍ଡ ଶୁଣାଇଲେ ହସି ।

।୧୪।

ଗଉଡ଼ ବୋଲେ ‘‘ ‘ଖର’

ଏ ମାଆ ମଲେ ମୁଁ ଭଲ ହୁଅନ୍ତି

ଏହି ଭାଙ୍ଗୁଛି ମୋ ଘର ।’’

।୧୫।

ଗଉଡ଼ ବୋଲେ-‘‘ଖଙ୍ଗ

ନିରନ୍ତର ଘରେ କଳି ଭିଆଇଛ

ଲୋକେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ରଙ୍ଗ’’ ।

।୧୬।

ଝିଅ ଗୋଟିଏ ଲୋଜାତ କରିଅଛୁ

ନ କରଇ ମୋର ବୋଲ

ତାହା କଥା ମୋତେ ଅତି ଅଗୋଚର

ସେ ମୋତେ ହୋଇଲା ସଇ ।

।୧୭।

ସେ ଯେବେ ବାବୁ ରେ-

ତୋତେ ସଇ ହେଲା

ଏଇ ମାସେ ବିଭା କର

ସେ ଯାଉ ଘରୁ

ମୁଁ ଯାଏ ଘରୁ

ତୁମେ ଦୁହେଁ କର ଘର ।

।୧୮।

ରାଧାଙ୍କ ପ୍ରତି-

ନନ୍ଦ ମୋର ଜ୍ୱାଇଁ

ଯଶୋଦା ମୋ ଝିଅ

ତା ପୁଅ ମୋର ନାତି

ତୋର ଭଣଜା

ପୁଅର ଭଣଜା

ତା ସଙ୍ଗେ କଲୁ ପୀରତି ।

।୧୯।

ଯୁବା ତିରୀ ହୋଇ

କେମନ୍ତେ ରସିଲ

କାଲି କଅଁଳା ପୁଅକୁ

ସେ ପୁଣି ତୋତେ

କେମନ୍ତେ ରସିଲା

ଭଲା ଭୁଲାଇଲୁ ତାକୁ ?

।୨୦।

ଏମନ୍ତ ମାନ ବୋଲା ବୋଲି ହୁଅନ୍ତେ

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗୋଗୋଷ୍ଠୁଁ ଆସି

ମାମୁ ମାମୁ ବୋଲି ଡ଼ାକ ପକାଇଲେ

କବାଟ ଫିଅ ହେ ଆସି ।

କବାଟ ଫେଇ ହେ ଦିଅ

ଦୁଧ ଭାରମାନ

ଫୁଟି ପଡ଼ୁ ଅଛି

ଘରଭିତରକୁ ନିଅ ।

।୨୧।

ରାଧିକା ବୋଇଲେ-

ଗୁରସ୍ତ ଅଇଲେ (?)

ତୁମ୍ଭେମାନେ ନୁହଁ କିଛି

ମାଇଁ ଭଣଞ୍ଜାରେ

ଅଘଟ ଘଟେଇ

ଏତେ ତୁମ ଘରେ ଅଛି ।

।୨୨।

ଏମନ୍ତ ଚାଟୁ ଶୁଣନ୍ତେ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଣା

ଧଇଲା ରାଧାର ହାତ,

ବୋଇଲା ରାଧାଲୋ ! ଗାଧୋଇ ଯାଉଚି

ବେଗେ ତୁ ରାନ୍ଧ ଯା ଭାତ ।

।୨୩।

ମୁଣ୍ଡେ ହାତ ଦେଇ ବୋଲେ ବୁଢ଼ୀ-

ମୋତେ ତ ମରଣ ନାହିଁ,

ବନ୍ଧୁ କୁଟୁମ୍ବ ମୋ ଜୀଉଁ ଜୀଉଁ ମଲେ

ପଳେଇ ପଶିବି କାହିଁ ?

।୨୪।

କାଠିଆ କଦଳୀ ଫେଣିକି ପାଚେ

ହେ ନୂଆବୋହୂ

ବଡ଼ ନନା ଡ଼ାକ ଶିରରେ ନାଚେ

ହେ ନୁଆବୋହୁ ।

।୧।

ଆଳୁ ପତରିଆ ‘ମହତା’ ପାନ

ହ ନୂଆବୋହୂ

ଆଉ କି ଦେଖିବ ଜନମ ଥାନ

ହେ ନୁଆବୋହୂ ।

।୨।

ନୁଆ ଖଡ଼ଖଡ଼ି ଛଅ ଗଉଡ଼

ହେ ନୂଆବୋହୁ

ନନା ବିଜେ କଲେ କନକା ଗଡ଼

ହେ ନୂଆବୋହୂ ।

।୩।

ଚକୁଳି ପିଠା ତ ଅଣ ଲେଉଟା

ହେ ନୂଆବୋହୁ

ଆଉ କି ଦେଖିବି ଜନମ କୋଠା

ହେ ନୂଆବୋହୁ ।

।୪।

ଏଥୁ ଅନ୍ତେ ବହନ

ବର କନ୍ୟା ଗମନ

ଅତି ନ୍ତ୍ରୋଧଭରେ ଯେମା

କଲେ ରୋଦନ ।

।୧।

ସାଇ ପଡ଼ିସା ଭାରି

ତାଙ୍କୁ ପ୍ରବୋଧ କରି

ନ କାନ୍ଦ କାନ୍ଦ ସେମା

ରୋଦନ କରି ।

।୨।

ଶୁଣି ଜନନୀ ଧାଇଁ

ଝିଅ କୋଡ଼େ ବସାଇ

ଆହା ମୋ ଦୁଲଣୀ ତୋତେ

ମୁର୍ଚ୍ଛିବି କାହିଁ ?

।୩।

ଯେମା ବୋଲନ୍ତି ମାତ

ପାଳି ଥିଲ ବହୁତ

ଜାଣି ଜାଣି ଦୁର ଦେଶେ

ମେଲି ଦେଉଛ ।

।୪।

ମାଆ, ମାଉସୀ, ଖୁଡ଼ୀ-

ନ୍ତ୍ରୋଧେ ବୋଲନ୍ତି ବାଣୀ

ଯିବାଖଣ୍ଡି ସତ ଝିଅ

ନ ଭାଳ ପୁଣି ।

।୫।

ନ୍ତ୍ରୋଧେ ବୋଲଇ ପିତା

ଆଲୋ ଶୁଣ ଦୁହିତା

ଯାହା ତୋ କରମେ ଲେଖି-

ଅଛି ବିଧାତା ।

।୬।

ଖୁଡ଼ୀ ବୋଲେ ଝିଆରି

କର୍ମେ ଅଛି ତୋହରି

କର୍ମେଥିଲେ ଝିଆରି ଲୋ

ଆସିବୁ ଫେରି ।

।୭।

ଖୁଡ଼ୁତାଙ୍କ ଅଗ୍ରତେ

ଯେମା କହିଲେ ଯେତେ

ଖବର ଅଂତର ଦେବ

ବାରିକ ହାତେ ।

।୮।

ଜେଠା, ଜେଠାଇ ଶୁଣ

ତୁମ୍ଭେ କେଡ଼େ ଦାରୁଣ

ଜାଣୁ ଜାଣୁ ଦୁର ଦେଶେ

ଦେଲ ଆପଣ ।

।୯।

ମାମୁଁ-ମଉଳା, ମାଇଁ-

ମତେ ଦେଲ ଭସାଇ

ମେଲି ଦେଲ ସିନ୍ଧୁ କୂଳ

ସାଗରେ ନେଇ ।

।୧୦।

ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଭାଇଙ୍କ ହସ୍ତ

ଯେମା ଧରି ତୁରିତ

ଆହା, ଆହା, ଭାଇ

ନକରିବୁ ଅନାସ୍ତ ।

।୧୧।

ତୁମ୍ଭେ ଭାଇ ସୋଦର-

ବାଣି ଶୁଣ ମୋହର

କରିବ ନାଁ ମତେ ଏବେ

ଗେଲ ବସର ।

।୧୨।

ଭାଇ ବୋଲେ-ଭଉଣି,

ତତେ ଯିବି ଲୋ ଆଣି

କାହିଁକି ମନରେ କରୁ

ଏଡ଼େ ଭାଳେଣି ।

।୧୩।

ତତେ ଡ଼ୋଲା ଚଢ଼ାଇ

ଘେନି ଆସିବି ଯାଇ

ଶାଶୁ ଘରେ ଥିବୁ ଦୁଃଖ

ସନ୍ତାପ ସହି ।

।୧୪।

ତେଣୁ ଯେମା ଚଳିଗଲେ

‘ବୋଉ’ ପାଶେ ମିଳିଲେ

ମୁଖେ ମୁଖ ଦେଇ ଯେମା

ରୋଦନ କଲେ ।

।୧୫।

ବୋଉ-ବଡ଼ ଭାଉଜକୁ କହିଥାନ୍ତି ।

ବୋଉ’ ବୋଲେ ’’ନଣନ୍ଦେ-

ମୁଁ ଯେ କହିବି ପଦେ

ଟହ ଟହ ନହସିବ-

ଗୁରସ୍ତ ଆଗେ ।

।୧୬।

‘‘ସେ ଯେ ଶାଶୁ ଶଶୁର,-

ତାଙ୍କୁ କରିବ ମୋର

ତାଙ୍କୁ ମୋର କଲେ ଯେମା

କରିବ ଘର ।

।୧୭।

‘‘ନିଜ ଗୁରସ୍ତ ଠାଇଁ

ଆଶା ଥିବ ଲଗାଇ

କଥା ନକହିବ ଯେମା

ମୁହଁକୁ ଚାହିଁ ।

।୧୮।

‘‘ସେ ଯେ ଦିଅର ଭାବ

ଗେଲ ହାତେ ମାରିବ

ସେ କଥାକୁ ଯେମା ଆଉ

ରୋଷ ନୋହିବ ।

।୧୯।

ଟାହି ଟାପରା ଲୋକେ

ଯେ ଯେ କହନ୍ତି ଥୋକେ

ସବୁ ସହିନେବ ପ୍ରେମା

ଗଜ ପଲଙ୍କେ ।

।୨୦।

ତୁମ୍ଭେ ଥାଅ ଏଠାର

ଏବେ ଯାଉଛି ମୁହିଁ

କାହାକୁ ଡ଼ାକିବି ଆସ

ଯିବା ଗାଧୋଇ ।

।୨୧।

ଆହା ସଂଗାତ ସଖି-

ଦୟା ଥିବଟି ରଖି

ନୟନୁଁ ନରହେ ନୀର

ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଦେଖି ।

।୨୨।

ଆହା ଚମ୍ପା ବଉଳ

ତୁମେ ଆମରି ମେଳ

ଆଜିଠାରୁ ଛିଡ଼ିଗଲା

ବେନିଙ୍କ ଖେଳ ।

।୨୩।

ଆହା କଷି କାକୁଡ଼ି

ମୁଁ ତ ଯାଉଛି ଛାଡ଼ି

ମନରେ ପକାଉ ଥିବ

ଘଡ଼ିକି ଘଡ଼ି ।

।୨୪।

ମିଶି ଯେ ସର୍ବ ବାଳୀ

ଦେଲେ ଯେ ହୁଳହୁଳି

ଆଜିଠାରୁ ଛିଡ଼ିଗଲା

ଯେମାଙ୍କ ଅଳି ।

।୨୫।

ଥୋକେ ‘କୋକିଳ’ କହି

ବୁଦ୍ଧି ତ ଦିଶୁନାହିଁ

ଶ୍ରୀ ପାଦ ପଦ୍ମରେ ଚିତ୍ତ

ରହିଲା ଯାଇଁ ।

।୨୬।

ତୁନିକା ରୁପରେ ନାରୀ

ଥିଲାଟି ମନ୍ଦିର

ସବୁ ସିନା ଆରଦୋଳି

କରୁଥିଲା ତାର ।

।୧।

ଠକଆର ପ୍ରାୟ ନାରୀ

ଦାଣ୍ଡକୁ ଦିଶଇ

ଖଂଜିଥିଲା ବିହି ତାକୁ

ଏକ ଆତ୍ମା ଦେଇ ।

।୨।

ହୃଦୟ ଭିତରେ ନାରୀ

କରିଥାଇ ଚିନ୍ତା

ରାନ୍ତ୍ର ଦିବସ ନାରୀ

ପୋତିଥାଇ ମଥା ।

।୩।

ହୃଦୟ ଭିତରେ ନାରୀ

କରୁଥାଇ ଶୋକ

ପଚାରିଲେ ଦେଉଥାଇ

ଝିଅ ଉପଲେଖ ।

।୪।

ହୃଦୟ ଭିତରେ ନାରୀ

ଚିନ୍ତା କରିଥାଇ

ବିଚ୍ଛେଦ ପଡ଼ିଲା ବୋଲି

ମନେ ବିଚାରଇ ।

।୫।

ସଂକଟ ପଡ଼ିଲା ନାରୀ

ବିଚାରିଲା ମନ

ସନ୍ନପାତ ଦେଲା ନାରୀ

ହେଲା ଛନଛନ ।

।୬।

ମନେ ବିଚାରିଲା ନାରୀ

ପଡ଼ିଲା ସଂକଟ

ମୃତ୍ୟୁ ହେଲା ତାଙ୍କରି ଯେ

ତୁଟିଗଲା ଘଟ ।

।୭।

ଉଜାଗରେ ଥିଲା ନିଶି

ସ୍ନାହାନକୁ ଗଲା

ବସନ ପାଲଟି ଗୋଡ଼

ତଳରେ ବସିଲା ।

।୮।

ଏଥିରୁ ଉଦ୍ଧାର କର

ପତିତ-ପାବିନୀ

ତିନିକୁଳ ଉଦ୍ଧରିବି

ତରିବି କାମିନୀ ।

।୯।

ଏଥିରୁ ଉଦ୍ଧାର କର

ପତିତପାବନ

ସଂଗରେ କୁମର ଥିବ

ଅଗ୍ନିରେ ଦହନ ।

।୧୦।

ମୁଖେ ଅଗ୍ନି ଦେଇ ବଳା

ଲେଉଟି ଆସିବ

ସପତ ପୁରୁଷ ଭାଗ୍ୟ

ସେଠରେ ଦିଶିବ ।

।୧୧।

ସାନ ପୁଅ ପାଖେ ବସି

ହୋଇଲା ବିକଳ

ଜନ୍ମ କରିଥିଲୁ ବୋଉ !

କରିଗଲୁ ପର ।

।୧୨।

ମୁହଁକୁ ଚାହିଁଲା ଝିଅ

ବିକଳ ହୋଇଲା

କେଡ଼େକ ସେନେହ ବୋଉ !

ଛାଡ଼ିଲୁ ବୋଇଲା ।

।୧୩।

ଜାଆମାନେ ଆସି ତାକୁ

କହିଲେ ହାତ ଧରି

ବୋହୁ ଆସି ଗୋଡ଼ତଳେ

ପଡ଼ିଲା ତାହାରି ।

।୧୪।

ଗାଆଁ ଲୋକେ ଆସି ତାକୁ

କହିଲେ ହାତ ଧରି

‘ପୁଅ’ ଆସି ଗୋଡ଼ତଳେ

ପଡ଼ିଲା ତାହାରି ।

।୧୫।

‘‘ଆଶୀର୍ବାଦ କରୁଅଛି

ଶୁଣରେ କୁମର

‘‘ଉତ୍ତମ ପୁନ୍ତ୍ରଟି ବାବୁ

ହୋଇବ ତୁମ୍ଭର ।

।୧୬।

ଆଶୀର୍ବାଦ କରୁଅଛି

ଶୁଣରେ କୁମର

‘ଚାନ୍ଦ’କୁ ତ ନିଠର ନ-

କରିବ ମୋହର ।

।୧୭।

କେତେ ମାୟା କରିଥିଲି

ଏକା ‘ଚାନ୍ଦ’ ପାଇଁ

ଦିଓଟି ବରଷ, କାଳ

ସହିଲା ତ ନାହିଁ ।

।୧୮।

ଦେଢ଼ଶୁରେ ଆସି ତାଙ୍କୁ

ପ୍ରବୋଧି କହିଲେ

କାହା କଥା ମହାସତୀ

ମନେ ନ ଧଇଲେ ।

।୧୯।

ବାଜିଲା ତେଲଙ୍ଗି ବାଜା

କଂସାଳ ମହୁରୀ

ସେହି ଡ଼ାକେ ନରନାରୀ

ଦେଲେ ହୁଳହୁଳି ।

।୨୦।

ଚାନ୍ଦ-କନ୍ୟାର ନାମ ।

ଅଗ୍ନିକୁଣ୍ଡ ପାଖେ ନାରୀ

ଉଭା ହେଲା ଯାଇ

କୁଳଦୀପ କାଢ଼ି ତାର

ପୁନ୍ତ୍ର ହାତେ ଦେଇ ।

।୨୧।

ସେଠାରେ ଯେ ନରନାରୀ

ଥାଇ ଦେଖୁଥିଲେ

ସପତ ପୁରୁଷ ଭାଗ୍ୟ

ଦିଶିଲା ବୋଇଲେ ।

।୨୨।

ଗିଆଁ ତି କୁଟୁମ୍ବ ନୁହେଁ

ସାଇ ଲୋ ପଡ଼ିଶା

ଭଣତି କରିଚି ଏହା

ସାଙ୍ଗ ଲୋ ସରିସା ।

।୨୩।